wyklady

AnitkA

Rynek w opiece zdrowotnej

Kategorie pojęciowe opieki zdrowotnej

Def. wg WHO [1] :
- to program świadczeń zgodnych z wiedzą medyczną, niezbędnych do promocji i utrzymania zdrowia, udostępnianych poszczególnym jednostkom i całym populacjom.

Def. słownikowa [2]:
- To system instytucji … „powołanych do zapobiegania i leczenia chorób oraz podnoszenia ogólnego stanu zdrowia ludności”.

Def. wg interpretacji ekonomicznej [3]:
- to działalność gospodarcza w ramach której za pomocą ograniczonych środków (rzeczowych i pracy) zmierza się do zaspokojenia specyficznych potrzeb człowieka, jakimi są potrzeby zdrowotne.

Działania podejmowane w ramach opieki zdrowotnej mają postać:
- procesów usługowych (usługi zdrowotne) i
- działań rzeczowych (leki, sprzęt ortopedyczny)

Usługi opieki zdrowotnej:
A) - to podejmowane przez usługodawcę, na zlecenie pacjenta, świadczenie korzyści polegających na:
• - wzmacnianiu,
• - utrzymaniu jego zdrowia lub
• - minimalizowaniu negatywnych, odczuwanych przez pacjenta efektów choroby [5];
B) – to: „zbiór działań o mniej lub bardziej niematerialnej naturze, występujących z reguły podczas osobistego, bezpośredniego kontaktu pacjenta z reprezentantem usługodawcy (lekarzem, pielęgniarką, sanitariuszem itp.) i (lub) z fizycznymi jego zasobami (sprzętem i aparaturą medyczną, materiałami, lekami)” [5].

Cel usług zdrowotnych:
Wg Gronroosa:
• - celem podejmowanych na rzecz usługobiorcy (pacjenta) działań jest rozwiązanie jego problemu zdrowotnego.

Aspekty rozpatrywania usług zdrowotnych:
• funkcjonalny – jako działanie podejmowane przez usługodawcę na rzecz usługobiorcy;
• użyteczny – jako nośnik określonych wartości (użyteczności) dla pacjenta;
• techniczny – jako procedura postępowania w procesie diagnozy i terapii;
• relacyjny – jako swoisty dialog (spotkanie) usługodawcy z usługobiorcą;

Usługi medyczne:
- to działania zorientowane na leczenie, w ramach których zmierza się do zaspokojenia potrzeb zaistniałych na skutek choroby;
Uwaga: To mniej pojemne pojęcie od pojęcia „usługi zdrowotne”,

Ochrona zdrowia:
- to wszelkie zorganizowane działania, pośrednio lub bezpośrednio związane z zapobieganiem, utrzymaniem i polepszaniem stanu zdrowia człowieka [4].

Wykracza poza świadczenie usług zdrowotnych i obejmuje także działania:
A) innych sektorów gospodarki:
- środowiska, mieszkalnictwa, pracy itp.;
B) zachowania zdrowotne;
C) aktywność edukacyjną personelu medycznego;
D) medyczne badania naukowe;
E) produkcję i dystrybucję: leków, sprzętu i materiałów medycznych.

Podmioty systemu opieki zdrowotnej w Polsce
I. Pacjenci = usługobiorcy (świadczeń zdrowotnych) = generowanie popytu na usługi zdrowotne;
II. Świadczeniodawcy = usługodawcy (świadczeń zdrowotnych) = kreowanie podaży na usługi zdrowotne;
III. Płatnik trzeciej strony – NFZ, Minister Zdrowia.

Popyt na usługi zdrowotne a popyt na zdrowie
Popyt na usługi opieki zdrowotnej:
- to zapotrzebowanie na pewną liczbę oraz jakość usług zdrowotnych [5].

Determinanty popytu na usługi zdrowotne:
• Ekonomiczne – dochody, ceny dóbr i usług alternatywnych (w tym produkty medycyny niekonwencjonalnej), czynniki niepieniężne (np. czas);
• Demograficzne – wiek, poziom wykształcenia;
• Zdrowotne – stan zdrowia;
• Psychosocjologiczne - system wartości pacjenta, jego chęć bycia zdrowym.

Odmienności [5]:
- np. wyższe wykształcenie:
A) większa świadomość zdrowia = szybsza reakcja na symptomy chorobowe = >popytu na usługi zdrowotne;
B) większa świadomość zdrowia = unikanie znanych czynników ryzyka z którymi związane jest prawdopodobieństwo zachorowania
= <popytu na usługi zdrowotne.

Pojęcie „popyt na zdrowie” jest pierwotne w stosunku do pojęcia „popyt na usługi zdrowotne”.
Przykłady:
1) Osoba przejawiająca popyt na zdrowie (zainteresowanie zdrowiem) wdraża zachowania prozdrowotne = lepsze samopoczucie (w perspektywie czasu) = <popytu na usługi zdrowotne;
2) Niewielki popyt na zdrowie = „antyzdrowotny” styl życia = >popytu na usługi zdrowotne.

Teoria kapitału zdrowotnego M. Grossmana:
1) Popyt na zdrowie jest popytem na dobro inwestycyjne.
2) Każdy człowiek ma możliwość regulowania stopy korzyści zdrowotnych m.in. przez dobór w odpowiednich proporcjach:
- usług zdrowotnych i
- zachowań prozdrowotnych;

3) Wpływ na kształtowanie kapitału zdrowotnego mają także:
- działania podejmowane kolektywnie (kreacja zdrowego środowiska zamieszkania i pracy),
- czynniki egzogeniczne (pozostające poza kontrolą pojedynczego człowieka) – np. postęp w technologii medycznej.
4) Każdy człowiek zmierza do maksymalizacji użyteczności czasu trwania życia.

Podaż usług zdrowotnych:
- reprezentują te wszystkie podmioty, które na mocy obowiązującego ustawodawstwa są uprawnione do świadczenia usług związanych ze zdrowiem.

Uzależniona jest od:
a) wielkości środków finansowych wpływających do systemu opieki zdrowotnej danego państwa;
b) kadry medycznej, jej:
- liczby,
- kwalifikacji,
- przestrzennego rozmieszczenia i
- sprawności działania
c) techniki medycznej:
- dostępności (dystrybucji) jej zdobyczy (sprzęt i aparatura medyczna) oraz
- stopnia wykorzystania i
- wydajności tejże aparatury;
d) łatwości dostępu do specjalistycznej wiedzy medycznej (know-how)

Płatnik trzeciej strony w opiece zdrowotnej:
Jego zadaniem (NFZ, MZ) jest przejęcie finansowych zobowiązań pacjenta wobec dostawców usług zdrowotnych w sytuacji choroby, w zamian za regularne uiszczanie płatności (składki ubezpieczeniowej, podatków).
Jest rzecznikiem interesów pacjenta.
Ma własne interesy ekonomiczne.

Mechanizmy rynkowe w opiece zdrowotnej:
W opiece zdrowotnej relacje występujące pomiędzy popytem (pacjenci) a stroną reprezentującą podaż (świadczeniodawcy) odbiega od modelu rynkowego, gdyż nie są spełnione warunki istnienia:
a) doskonałej informacji,
b) doskonałej konkurencji,

Doskonała informacja:
- to dysponowanie przez osobę dokonującą wyboru trzema typami informacji:
1) o rodzajach, parametrach i jakości produktu (usługi),
2) o cenach,
3) o przyszłości.

1) Większość pacjentów nie dysponuje dostatecznymi informacjami o stanie swego stanu zdrowia, gdyż wymaga to dużej wiedzy i kompetencji, i jest domeną profesjonalistów medycznych.
Im bardziej złożony jest problem medyczny pacjenta, tym większe prawdopodobieństwo luki informacyjnej.

Niepewność pacjentów dotyczy:
- zaistnienia rzeczywistej potrzeby zdrowotnej,
- wymaganych form terapii,
- ich dostępności,
- możliwych rezultatów działań.

2) Pacjenci (osoby chore) nie dysponują zazwyczaj:
- ani wystarczającą ilością czasu przy podejmowaniu decyzji (nagłość sytuacji zdrowotnej)
- ani siłami witalnymi (choroba),
by dokonać adekwatnych wyborów (w odróżnieniu od zwykłych klientów).

3) Klient opieki zdrowotnej nie dysponuje również informacją o przyszłości.
W swoich wyborach rzadko może wykorzystać swoje wcześniejsze doświadczenia.
Wiele epizodów zdrowotnych ma naturę niepowtarzalną lub incydentalną.

Konsekwencją relatywnie wysokiej niekompetencji pacjenta w sprawach własnego zdrowia jest konieczność polegania na opinii usługodawcy.
Dochodzi do tzw. asymetrii informacji
- pacjent ma znacznie mniej informacji o swoim stanie zdrowia oraz usłudze zdrowotnej od usługodawcy.
Dochodzi pomiędzy pacjentem a usługodawcą do swoistej relacji ustanowienia pełnomocnictwa – relacji agencji.
Pacjent podczas postępowania medycznego jest niemal całkowicie zdany na lekarza (lub innego profesjonalistę medycznego) – prawie nie ma wpływu na koszty wynikające z diagnozy i sposobu leczenia.

Układ ten może prowadzić do:
- indukowania popytu na własne usługi,
- ryzyka pokusy nadużycia (moral hazard) ze strony usługodawcy – wykorzystanie tego, że pacjent nie ma ani motywów do ograniczania konsumpcji świadczeń ani zdolności oceny, czy owe świadczenia są mu faktycznie potrzebne.

Szczególną rolę - agenta pacjenta, pełni lekarz rodzinny:
– gate kiper – „wpuszczający (otwierający bramę) do systemu” (opieki zdrowotnej),
- lekarz jako przewodnik pacjenta po systemie opieki zdrowotnej.

Ze względu na niemożność przez pacjenta dokonania pełnej oceny jakości strony technicznej otrzymanego produktu (usługi medycznej), przed, w trakcie a nawet po jej wykonaniu, kieruje się on zwykle reputacją usługodawcy (certyfikatem zewnętrznej oceny jakości: ISO, akredytacja itp.)

Konkurencja
Konkurencja (rywalizacja) jest zjawiskiem rynkowym.
Nie jest aktem jednorazowym lecz procesem, który przenika stosunki między sprzedawcami (np. usług zdrowotnych) a nabywcami (pacjentami).
Wg M.E. Portera – konkurencja występuje wtedy, gdy jeden lub więcej konkurentów albo podlega naciskom sytuacji, albo widzi okazję do poprawy własnej pozycji.

To proces odkrywania nieznanych okazji i możliwości.
To zjawisko wymuszające działania i dostosowywanie się do zmiennego otoczenia.
To proces, za pomocą którego uczestnicy rynku (wewnętrznego) dążą do realizacji swych interesów, próbując przedstawić oferty korzystniejsze od innych i wpłynąć na decyzję o zawarciu transakcji.

Konkurencja w opiece zdrowotnej
Występuje gdy są spełnione następujące warunki:
1) w danym segmencie rynku działa co najmniej dwóch usługodawców,
2) między usługodawcami występuje konflikt interesów – tzn. dążą do analogicznych bądź podobnych celów,
3) usługodawcy mają swobodę konkurowania ze sobą.

Niedoskonałości rynku w opiece zdrowotnej
Obszarem konkurowania są przede wszystkim jakość i cena.
A) Cena przy funkcjonowaniu płatnika trzeciej strony (NFZ) przestaje być elementem konkurencji.
W przypadku jednego płatnika trzeciej strony (NFZ) mamy do czynienie z tzw. monopsonem, którego siła przetargowa jest duża i ma on decydujący wpływ na poziom cen.
Cena pozostaje stymulatorem konkurencji w odniesieniu do prywatnej opieki zdrowotnej.
Jej poziom może wpływać na postrzeganą przez pacjenta jakość świadczeń.
Lekarz- przedsiębiorca może stać w sprzeczności z deontologią lekarską (jeśli będzie realizował swoje partykularne interesy kosztem dobra pacjenta).

B) Pacjent nie potrafi ocenić jakości technicznej – poprawności procedur medycznych i zgodności z aktualną profesjonalną wiedzą.
Może ocenić tylko jakość funkcjonalną – odnoszącą się do oczekiwań i odczuć pacjenta.

Ograniczenia rynku w opiece zdrowotnej powodują, że mamy tutaj do czynienia nie z pełnym rynkiem ale rynkiem częściowym, określanym w literaturze przedmiotu jako:
- tzw. rynek wewnętrzny,
- rynek regulowany,
- quasi market.

Niesprawność rynkowa w opiece zdrowotnej powoduje pojawienie się argumentacji na rzecz interwencji sił innych niż rynkowe, które przez odpowiednie mechanizmy regulacyjne mogłyby skutecznie jej przeciwdziałać.
Rolą państwa jest zapobiegać powstawaniu „wad rynku” lub łagodzić ich negatywne skutki.

AnitkA

Analiza procesów realizowanych w szpitalu

Procesy realizowane w szpitalu:
 Struktura procesów realizowanych w szpitalu:
 I. Procesy Główne (G)
 II. Procesy Pomocnicze Medyczne (PM)
 III. Procesy Pomocnicze Niemedyczne (PN)
 IV. Procesy Pomocnicze Ogólnozakładowe (PO)

Ad I. Procesy główne:
A. Hospitalizacja na oddziale
B. Porada na Izbie Przyjęć
(tzw. ośrodki zadaniowe kosztów)
Są to świadczenia refundowane przez płatnika (NFZ).

Ad II. Procesy pomocnicze medyczne:
A) Diagnostyczne:
1) diagnostyka obrazowa:
- RTG
- USG
- CT
- MR
2) diagnostyka endoskopowa:
- ukł. pokarmowego (gastro-, colono-, rectoscopia, itp.)
- ukł. moczowego (cysto-, uretheroscopia)
- ukł. oddechowego (broncho-, mediastino-)
- ukł. rozrodczego (utero-, colposcopia)
3) diagnostyka laboratoryjna (bad. analityczne, bakteriologiczne, genetyczne)
4) diagnostyka patomorfologiczna (histologiczna, cytologiczna, badania pośmiertne)
5) diagnostyka naczyniowa (arteriografia, angiografia, coronarografia itp.)
6) diagnostyka kardiologiczna (EKG, pr. wysiłkowe, bad. holterowskie)
7) diagnostyka neurologiczna (EEG, EMG)
i inne
B) Lecznicze:
- kinezyterapia
- fizykoterapia
- krioterapia
- balneoterapia
- laseroterapia
- psychoterapia
C) Kontrolne:
- kontrola jakości (audity wewnętrzne, Zespół Zapewniania Jakości, pielęgniarka epidemiologiczna),
- kontrola zakażeń wewnątrzzakładowych (piel. epidemiologiczna, Zespół ds. Zakażeń Wewnątrzzakładowych)

Ad III. Procesy Pomocnicze Niemedyczne:
- żywienie,
- pranie,
- transport (medyczny),
- sterylizacja materiałów medycznych
- utylizacja odpadów

Ad IV. Procesy Pomocnicze Ogólnozakładowe:
a) zarządzanie,
b) obsługa kadrowo
c) obsługa finansowo- księgowa,
d) obsługa informatyczna,
e) statystyka medyczna,
f) sprzątanie,
g) ochrona i dozór obiektów,
h) dozór techniczny,
i) zaopatrzenie,
j) transport.

AnitkA

System i formy opieki zdrowotnej w Polsce

Opieka zdrowotna w Polsce
A) Struktura organizacyjna systemu ochrony zdrowia w Polsce.
b) Formy opieki zdrowotnej w Polsce – rodzaje świadczeń.

Jeszcze w latach 90-tych polski system ochrony zdrowia był głównie finansowany przez państwo - system budżetowy oparty na zmodyfikowanym modelu Siemaszki.

Pierwszym krokiem wychodzenia z modelu scentralizowanego było zwiększenie uprawnień administracji regionalnej w województwach.
Administracja większości świadczeń zdrowotnych została przekazana w 1991 r. z Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej do województw i w mniejszym stopniu do władz gmin.
Drugim krokiem było przekazanie w 1993 r. własności większości publicznych zakładów województwom i samorządom lokalnym.
W kolejnym kroku, w 1998 r. przywrócono dawny poziom powiatowy, który przejął odpowiedzialność za szpitale powiatowe (Ryc.1)[1].
W następnym etapie wprowadzono system ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce, który zaczął obowiązywać od 1.01.1999 r.:
- od 1999 r. Kasy Chorych
- od 2003 r Narodowy Fundusz Zdrowia.

Obecnie, funkcje kierownicze, zarządzanie oraz finansowanie polskiego systemu ochrony zdrowia, zostały podzielone pomiędzy trzy rodzaje instytucji (Ryc.1)[1]:
-Ministra Zdrowia
-Narodowy Fundusz Zdrowia
-Administrację samorządową

Formy opieki zdrowotnej w Polsce:
Świadczenie zdrowotne – to działanie służące:
- profilaktyce,
- zachowaniu,
- ratowaniu,
- przywracaniu lub
- poprawie zdrowia
oraz inne działanie medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich udzielania.

Biorąc pod uwagę miejsce udzielania świadczeń zdrowotnych, jako kryterium podziału, można wyróżnić:

A) opiekę ambulatoryjną – realizowaną w ramach tzw. lecznictwa otwartego, w:
-przychodniach,
-ośrodkach zdrowia,
-praktykach lekarskich, pielęgniarskich,
-pracowniach itp.;

B) opiekę stacjonarną - tzw. lecznictwo zamknięte, realizowane w różnego rodzaju:
1) szpitalach:
-ogólnych,
-specjalistycznych,
-uzdrowiskowych
2) zakładach leczenia długoterminowego:
- ZOL, ZPO, hospicjum, oddziały opieki paliatywnej itp.);

C) opiekę wyjazdową – realizowaną przez zespoły wyjazdowe pogotowia ratunkowego bądź lekarzy i pielęgniarki poz, w ramach wizyt domowych;

D) opiekę w warunkach domowych
– pielęgniarska opieka długoterminowa, hospicjum domowe, domowe leczenie tlenem itp.

II. Jeżeli za kryterium podziału przyjąć czas udzielania świadczeń, to można wyodrębnić:
a) opiekę całodobową – gdzie pacjent ma zagwarantowany pobyt przez całą dobę łącznie z tzw. świadczeniami towarzyszącymi[1], realizowaną np. w:
- szpitalach,
- sanatoriach,
- zakładach opieki długoterminowej i innych;
b) opiekę dzienną – realizowaną tylko przez część dnia, bez noclegu, np.:
- oddziały opieki dziennej,
- ośrodki terapii dziennej,
- rehabilitacja dzienna itp.;
c) opiekę ambulatoryjną[1] – jednorazowe, krótkie świadczenia w ramach: poradni, gabinetów lub praktyk.

III. Ze względu na nagłość sytuacji zdrowotnej pacjenta, można wyróżnić:
- opiekę planową – przychodnie, szpitale, opieka długoterminowa itp.,
- opiekę w trybie nagłym[1] – świadczenia pogotowia ratunkowego, niektóre świadczenia szpitalne (OIOM, SOR itp.)

IV. Ze względu na stopień skomplikowania (trudności) problemu zdrowotnego, pacjent może być objęty:
- podstawową opiekę zdrowotną,
- opiekę specjalistyczną (ambulatoryjną, szpitalną)
- opieką wysokospecjalistyczną (kliniki, instytuty itp.)

Na różnych poziomach referencyjności szpitali:
powiatowym (I poziom) – szpital:
- rejonowy,
- miejski
- powiatowy,
wojewódzkim (II poziom) – szpital:
- wojewódzki,
- wojewódzki szpital zespolony,
- wojewódzki szpital specjalistyczny,
- sieć szpitali wojewódzkich;
regionalnym i krajowym (III poziom):
- szpital kliniczny AM (UM) – kilka województw
- szpital instytut naukowo- badawczy MZ – zasięg ogólnokrajowy

V. Biorąc pod uwagę personel, który jest odpowiedzialny za główne wykonywane świadczenia zdrowotne, opiekę i nadzór nad pacjentem, można wyróżnić opiekę:
- lekarską (porady, wizyty szpitalne, w.domowe),
- psychologiczną (poradnie, szpital)
- pielęgniarską (op. długoterminowa stacjonarna i domowa, szpital, poz, itp.),
- rehabilitacyjną (szpitalna, ambulatoryjna, domowa, itp.)

Formy opieki zdrowotnej w Polsce – rodzaje świadczeń
-Opieka zdrowotna jest realizowana poprzez wykonywanie określonych świadczeń zdrowotnych zróżnicowanych pod względem ich rodzaju i zakresu. Podział na te elementy został wprowadzony przez publicznego płatnika czyli Kasy Chorych a obecnie przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
NFZ, na potrzeby kontraktowania, wyróżnia następujące rodzaje świadczeń dla ubezpieczonych (pacjentów):
-podstawowa opieka zdrowotna (POZ),
-ambulatoryjna opieka specjalistyczna (AOS),
-opieka szpitalna,
-opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień,
-rehabilitacja lecznicza,
-opieka długoterminowa,
-leczenie stomatologiczne,
-lecznictwo uzdrowiskowe,
-pomoc doraźna i transport sanitarny,
-profilaktyczne programy zdrowotne,
-świadczenia odrębnie kontraktowane,
-zaopatrzenie w sprzęt ortopedyczny, środki pomocnicze i lecznicze środki techniczne.

Wymienione rodzaje świadczeń dzielą się jeszcze na poszczególne zakresy[1]
Zakresy świadczeń – świadczenia lub grupa świadczeń opieki zdrowotnej wyodrębnionych w danym rodzaju świadczeń, dla których określa się kwoty finansowe.

AnitkA

Rola instytucji publicznych w zaspokajaniu potrzeb zdrowotnych społeczeństwa

W polskim systemie opieki zdrowotnej główną rolę pełnią, z racji finansowania i organizowania udzielania świadczeń zdrowotnych, trzy podmioty:
I. Minister Zdrowia (MZ) – budżet państwa,
II. Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) – składka powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego (PUZ),
III. Jednostki samorządu terytorialnego (JST) – budżety samorządów.

I. MZ - Budżet państwa
Budżet państwa:
- to scentralizowany fundusz publiczny służący gromadzeniu środków pieniężnych z których finansuje się wydatki związane z realizacją funkcji państwa.

Minister Zdrowia:
Od 1989 r. rola Ministra Zdrowia stopniowo ewoluowała ze świadczeniodawcy i płatnika w kierunku moderatora polityki zdrowotnej.

Minister Zdrowia jest odpowiedzialny za:
• prowadzenie polityki zdrowotnej,
• duże inwestycje kapitałowe,
• za nauki medyczne oraz kształcenie w zawodach medycznych.

Posiada władzę administracyjną tylko nad tymi jednostkami, które bezpośrednio finansuje, np:
- Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego (CMKP),
- Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia (CSIOZ),
- Narodowe Instytuty.
Tylko częściowo MZ odpowiada za:
- Akademie Medyczne, szpitale kliniczne i instytuty naukowe.

MZ jest także odpowiedzialny za:
-wdrażanie narodowych programów zdrowia publicznego,
-szkolenie personelu medycznego,
-częściowe finansowanie sprzętu medycznego oraz
-ustalanie i monitorowanie standardów medycznych.

MZ - Budżet państwa:
W Polsce od 1999 r. z budżetu państwa finansowane były następujące zadania nad którymi bezpośredni nadzór sprawuje MZ:
- specjalistyczne procedury medyczne,
- programy polityki zdrowotnej,
- ratownictwo medyczne,
- publiczna służba krwi,
- inspekcja sanitarna.

Wydatki budżetowe na ochronę zdrowia wykazują w Polsce tendencję spadkową.
Zmienia się także ich struktura - wzrasta ich udział w wydatkach na:
- zdrowie publiczne i programy polityki zdrowotnej, oraz
- wybrane procedury wysokospecjalistyczne

II. NFZ – puz:
Narodowego Funduszu Zdrowia
– to centralny, celowy funduszu parabudżetowy.
W ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego (puz) do NFZ spływa:
Składka zdrowotna – maja charakter podatku celowego a gromadzona jest przez ZUS i KRUS.

Podstawowa stopa składki systematycznie rosła od 7,5% w 1999 do 9,00% w 2008r (z czego tylko 7,75% odliczane jest w podatku dochodowym).
Centrala Funduszu i 16 oddz. wojewódzkich.
Jest to główne i silnie dominujące źródło finansowania sektora ochrony zdrowia w Polsce! (w 2009 r. wynosiło ponad 54 mld zł)

III. Budżety samorządów terytorialnych:
Władze państwowe nie mają prawa ingerować w ich wydatkowanie (ochrona prawna).
Pochodzą one z:
- podatków ogólnych (od osób prawnych i fizycznych),
- opłat własnych,
- subwencji z budżetu państwa

Są one przeznaczone w dziale „ochrona zdrowia” na finansowanie:
A) opieki zdrowotnej (f. fakultatywne),
B) zdrowia publicznego (f. obligatoryjne),
C) opieki społecznej (f. obligatoryjne).
Udział tych wydatków w budżetach poszczególnych samorządów jest zróżnicowany, największy w:
- powiatach i województwach.

Rola jednostek samorządu terytorialnego (JST):
Jednostki samorządu terytorialnego (gmina, powiat, województwo) mają duży udział w kształtowaniu systemu opieki zdrowotnej.
Jako organ założycielski SP ZOZ, jednostka samorządu terytorialnego:
• tworzy, przekształca i likwiduje SP ZOZ (w drodze uchwały),
• nadaje statut SP ZOZ,
• nawiązuje z kierownikiem zakładu stosunek pracy,
• deleguje przedstawiciela do rady społecznej zakładu,
• udziela zakładowi dotacji na określone w ustawie zadania,
• sprawuje nadzór nad prowadzonymi przez siebie zakładami opieki zdrowotnej (zgodnie z rozporządzeniem z dnia 18 listopada 1999 r.)

Pozostałe zadania, określonego poziomu JST, w zakresie opieki zdrowotnej:
1. Województwa samorządowe:
- przeznaczają na ochronę zdrowia około 11% swoich wydatków ogółem, tj. rocznie około 500 mln zł.
- Środki te przeznaczone są przede wszystkim na finansowanie działalności SPZOZ, dla których samorząd województwa jest organem założycielskim.

Samorząd województwa:
- tworzy i utrzymuje wojewódzki ośrodek (lub ośrodki) medycyny pracy, co wynika z ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy, oraz
- finansuje działalność profilaktyczną wynikającą z programów prozdrowotnych dotyczących zapobiegania i zwalczania określonych chorób oraz programów promocji zdrowia w zakresie medycyny pracy.
- zgodnie z potrzebami wynikającymi w szczególności z liczby i struktury społecznej ludności województwa tworzy i prowadzi zakłady psychiatrycznej opieki zdrowotnej
- bierze udział w realizacji zadań z zakresu ochrony zdrowia psychicznego, w tym w szczególności dzieci i młodzieży (ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego)
- realizuje zadania z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w postaci:
- wojewódzkiego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych (zgodnie z ustawą z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi),
- bierze udział w realizacji zadań z zakresu ochrony przed następstwami używania tytoniu (zgodnie z ustawą z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych),
- realizuje zadania z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej w ramach programów polityki zdrowotnej.

Samorząd powiatu:
Wydatki powiatów na ochronę zdrowia
• stanowią około 5% ich wydatków ogółem.
• Zasadniczą ich część (około 40%) stanowi finansowanie składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz świadczenia dla osób nieobjętych obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego.
• Są to zadania zlecone ustawowo powiatom, zaś środki finansowe na ten cel pochodzą z budżetu państwa.
• dofinansowuje uczestnictwo osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych oraz zaopatrzenie w:
• - sprzęt rehabilitacyjny,
• - przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze
• przyznawane osobom niepełnosprawnym na podstawie odrębnych przepisów.
• wystawia skierowania do jednostek udzielających świadczeń z zakresu opieki długoterminowej:
• - zakładu opiekuńczo-leczniczego (ZOL),
• - zakładu pielęgnacyjno-opiekuńczego (ZPO)
(zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 1998 r.)
• tworzy powiatowy plan zabezpieczenia medycznych działań ratowniczych, co wynika z ustawy z dnia 25 lipca 2001 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym,
• realizuje zadania z zakresu inspekcji sanitarnej (zgodnie z ustawą z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej), oraz
• zadania w zakresie zapobiegania chorobom zakaźnym i zakażeniom (zgodnie z ustawą z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach),
• organizuje i zapewnia usługi w odpowiednim standardzie w domach pomocy społecznej dostosowanych do szczególnych potrzeb osób z zaburzeniami psychicznym, co wynika z ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego,
• bierze udział w realizacji zadań z zakresu ochrony zdrowia psychicznego, w tym w szczególności dzieci i młodzieży (zgodnie z ustawą o ochronie zdrowia psychicznego),
• zapewnia kobietom w ciąży opiekę medyczną, socjalną i prawną
(zgodnie z ustawą z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży),
• bierze udział w realizacji zadań z zakresu ochrony przed następstwami używania tytoniu (zgodnie z ustawą z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych),
• realizuje zadania z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych,
(zgodnie z ustawą z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi),
• ustala rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych, co wynika z ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne,
• realizuje zadania z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej w ramach programów polityki zdrowotnej

Samorząd gminny:
Gminy na ochronę zdrowia przeznaczają zaledwie 0,9% swoich wydatków, głównie na programy przeciwdziałania alkoholizmowi.
Jest to ich zadanie obligatoryjne (mieszczące się w zakresie zarówno zdrowia publicznego jak i opieki społecznej), wynikające z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
• realizuje zadania z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w postaci gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych
(zgodnie z ustawą)
• realizuje usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi jako zadanie zlecone przez administrację rządową, co wynika z ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego.

AnitkA

Finansowanie ZOZ – źródła, zasady, metody

Źródła finansowania opieki zdrowotnej w Polsce:
I. Źródła publiczne:
1) środki z powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego (NFZ),
2) środki budżetu państwa,
3) środki jednostek samorządów terytorialnych (JST).

II. Źródła prywatne:
1) środki z dochodów indywidualnych gospodarstw domowych,
2) środki pracodawców,
3) środki organizacji społecznych i charytatywnych,
4) środki z prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych.

Źródła publiczne finansowania opieki zdrowotnej :

1. Z powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego (puz):
*Składka zdrowotna – mająca charakter podatku celowego, gromadzona jest przez ZUS i KRUS, – przekazywana jest do Narodowego Funduszu Zdrowia – centralnego, celowego funduszu parabudżetowego. Podstawowa stopa składki systematycznie rosła od 7,5% w 1999 do 9,00% w 2008r (z czego tylko 7,75% odliczane jest w podatku dochodowym). Jest to główne i silnie dominujące źródło finansowania sektora ochrony zdrowia w Polsce!

Składki zdrowotne:
- są uznawane za najbardziej elastyczny, decydujący parametr systemu ochrony zdrowia;
- uniezależniają przychody ochrony zdrowia od arbitralnych, doraźnych i trudno przewidywalnych decyzji politycznych.

Składkę zdrowotną odprowadza się :
- od wszystkich przychodów ubezpieczonego (np. z tytułu zatrudnienia u więcej niż jednego pracodawcy, z dodatkowej działalności gospodarczej itp.),
- bez ograniczenia wysokości przychodów,
- wg tej samej stopy niezależnie od liczby członków rodziny (automatycznie ubezpieczonych).

2. Z budżetu państwa:
- scentralizowanego funduszu publicznego służącego gromadzeniu środków pieniężnych z których finansuje się wydatki związane z realizacją funkcji państwa.
W Polsce od 1999 r. z budżetu państwa finansowane były:
- specjalistyczne procedury medyczne,
- programy polityki zdrowotnej,
- ratownictwo medyczne,
- publiczna służba krwi,
- inspekcja sanitarna.

Z budżetu państwa finansowane są także składki na ubezpieczenia zdrowotne osób nie uzyskujących dochodów (nie opłacających składek).
W okresie 1999-2003 wydatki budżetu państwa na ochronę zdrowia obniżyły się tylko w ujęciu nominalnym o ponad 40 %.

Wydatki budżetowe na ochronę zdrowia wykazują w Polsce tendencję spadkową.
Zmienia się także ich struktura - wzrasta ich udział w wydatkach na:
- zdrowie publiczne i programy polityki zdrowotnej,
- wybrane procedury wysokospecjalistyczne

3. Z budżetów samorządów terytorialnych:
- władze państwowe nie mają prawa ingerować w ich wydatkowanie (ochrona prawna).
Pochodzą one z:
- podatków ogólnych (od osób prawnych i fizycznych),
- opłat własnych,
- subwencji z budżetu państwa

Są one przeznaczone w dziale „ochrona zdrowia” na finansowanie:
A) opieki zdrowotnej (f. fakultatywne),
B) zdrowia publicznego (f. obligatoryjne),
C) opieki społecznej (f. obligatoryjne).
Udział tych wydatków w budżetach poszczególnych samorządów jest zróżnicowany, największy w powiatach i województwach (organy założycielskie zoz)

Województwa samorządowe:
- przeznaczają na ochronę zdrowia około 11% swoich wydatków ogółem, tj. rocznie około 500 mln zł.
-Środki te przeznaczone są przede wszystkim na finansowanie działalności sp zoz, dla których samorząd województwa jest organem założycielskim.

Wydatki powiatów na ochronę zdrowia:
-stanowią około 5% ich wydatków ogółem.
- Zasadniczą ich część (około 40%) stanowi finansowanie składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz świadczenia dla osób nieobjętych obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego.

Gminy na ochronę zdrowia przeznaczają zaledwie 0,9% swoich wydatków, głównie na programy przeciwdziałania alkoholizmowi. (od około 50% w 1999 r. do 77% w 2003 r. wszystkich środków na ochronę zdrowia).
Jest to ich zadanie obligatoryjne wynikające z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

Źródła prywatne finansowania opieki zdrowotnej :

1. Z dochodów indywidualnych gospodarstw domowych
- opłaty bezpośrednie:
A) opłaty za usługi – gdy istnieje ustawowe prawo do pobierania opłat, których wysokość musi pozostawać w związku z kosztami ich świadczenia;
B) opłaty publiczne – kształtowane są z uwzględnieniem kryteriów socjalnych (dochód, poziom najniższego wynagrodzenia w gospodarce, stan rodziny itp.)

Funkcja fiskalna opłat bezpośrednich:
- gromadzenie dodatkowych środków na opiekę zdrowotną,
- ograniczenie „szarej strefy”

Funkcja regulacyjna opłat bezpośrednich za usługi zdrowotne:
- stymulowanie postaw prozdrowotnych i odpowiedzialności za swoje zdrowie,
- przeciwdziałanie nieuzasadnionemu korzystaniu z opieki zdrowotnej,
- racjonalizację samego procesu świadczenia usługi,
- urealnienie statystyki medycznej – funkcja porządkowo-ewidencyjna.

2. Środki pracodawców:
Są oni odpowiedzialni za finansowanie świadczeń z zakresu służby medycyny pracy:
- badania wstępne,
- badania okresowe i kontrolne,
- opiekę profilaktyczną (warunki pracy)
na zasadach określonych w Kodeksie pracy (dział X)

3. Środki organizacji społecznych i charytatywnych (stowarzyszeń, fundacji, kościołów):
- wzmocnienie w systemie podatkowym zachęt do wpłat na cele charytatywne w zakresie opieki zdrowotnej np. poprzez zwiększenie ulg w osobistym podatku dochodowym.

4. Środki z prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych:
- tworzenie mechanizmów proefektywnościowych, podnoszących wydajność zasobów wykorzystywanych w opiece zdrowotnej;
- przeszkodą ich rozwoju jest brak pułapu dochodów, od którego zaprzestaje się naliczania składki na przymusowe ubezpieczenie zdrowotne.

Wg danych OECD w Polsce zmienia się relacja pomiędzy wydatkami publicznymi a wydatkami prywatnymi na opiekę zdrowotną:
- wydatki publiczne wykazują tendencję spadkową,
- wydatki prywatne – tendencję wzrostową.
Ta tendencja występuje w całej Europie.W Polsce przebiega bardziej dynamicznie ale w odniesieniu do wyd. z budżetu państwa.

Zasady finansowania stacjonarnej opieki zdrowotnej:
Na świecie znane są dwie podstawowe zasady finansowania szpitali:

1. Finansowanie retrospektywne
– polega na dokonywaniu płatności przez trzecią stronę po wykonaniu usługi na podstawie rzeczywiście poniesionych kosztów - zwrot poniesionych kosztów.
Cechy:
- nie ma żadnych ustalonych wcześniej stawek za usługę,
- nie stwarza bodźców do efektywnego wykorzystania zasobów;
- sprzyja stosowaniu kosztownych technologii dających takie same rezultaty zdrowotne jak ich tańsze odpowiedniki;
- może stymulować usługodawców do wykonywania usług w ilości przekraczającej rzeczywiste potrzeby – sprzyja zjawisku tzw. „popytu indukowanego sprzedażą”;
- wysoki poziom dostępności także dla ciężkich (kosztownych) przypadków klinicznych;

Kontrakty oparte na tej zasadzie finansowania z reguły zawierają klauzule:
- przestrzegania uzgodnionych wcześniej standardów medycznych,
- sporządzania protokółów leczenia,
- potwierdzania konieczności wykonania określonej usługi,
- limitów kosztów (pojedynczych usług, całego leczenia, współpłacenia pacj.) lub ilości usług.

UWAGA:
Zasada finansowania retrospektywnego pociąga za sobą konieczność rozbudowania aparatu kontrolnego, a tym samym poniesienia dodatkowych kosztów.

2. Finansowanie prospektywne:
- polega na tym, że wcześniej są ustalone z trzecią stroną („płatnikiem”) ceny rozliczeniowe za poszczególne mierniki świadczeń zdrowotnych, np.:
- osobodni na poszczególnych oddziałach,
- wykonane procedury,
- liczbę pacjentów hospitalizowanych na poszczególnych oddziałach,
- za leczone w szpitalu jednostki chorobowe.

Świadczeniodawcy przy stosowaniu takiej zasady finansowania mogą powodować nieuzasadniony wzrost kosztów, przez zwiększenie:
-liczby osobodni (przedłużanie pobytu pacjentów),
-liczby wykonywanych procedur,
-liczby nieuzasadnionych hospitalizacji, itp.

Metody finansowania usług zdrowotnych:
Każdy mechanizm finansowania świadczeń zdrowotnych składa się z dwóch zasadniczych parametrów:
1) tego co stanowi podstawę rozliczenia – za jaką jednostkę (miernik) usług płaci się wykonawcy,
2) kwoty podstawowej – ile się płaci za przyjętą jednostkę rozliczeniową.

Metoda finansowania świadczeniodawców (usługodawców), powinna:
A) zawierać mechanizmy ekonomiczne kształtujące zachowania usługodawców służące realizacji polityki zdrowotnej państwa;
B) zwiększyć efektywność wykorzystywania zasobów;
C) wprowadzić bodźce do poprawienia efektywności technicznej (świadczenia usług);
D) ustanawiać bodźce do ograniczenia wzrostu kosztów opieki zdrowotnej dla usługodawców, NFZ, pacjentów;
E) zapewnić ubezpieczonym równy dostęp do świadczeń medycznych;
F) być adekwatna do procesu rozwiązywania problemu medycznego pacjenta;
G) zapewnić podział ryzyka między płatnikiem i świadczeniodawcą.

	Forum Fizjoterapia WSZiA w Zamościu Strona Główna :: Semestr II / Organizacja i zarządzanie w służbie zdrowia / System ochrony zdrowia w Polsce	Wszystkie czasy w strefie CET (Europa)
Strona 1 z 1